اگر حلال ویا حرام بودن یک كار، از قرآن كریم و از احادیث شریف فهمیده نشود، این كار، به یک كار معلوم دیگر مشابه و قرین گرفته می شود. به این گونه شبیه گرفتن، (قیاس) گفته می شود. برای قیاس كردن، لازم می آید كه سببی كه آن كار را حلال ویا حرام می نماید، باید در كار اول نیز وجود داشته باشد. این را هم، آن علمایی "رحمة الله تعالی علیهم اجمعین" می توانند فهم و درک بكنند كه به درجه اجتهاد رسیده باشند.

 همانگونه كه امام اعظم ابوحنیفه "رحمة الله علیه" معلومات فقهی را جمع كرده، به قسمت ها، به شاخه ها جدا كرده، اصولها و روشها تاسیس كرده، معلومات ایمانی و اعتقادی را كه رسول الله "صلی الله علیه وسلم" و اصحاب كرام "رضوان الله علیهم اجمعین" خبر داده اند، نیز جمع كرد و به صدها شاگردش خبر داد. از شاگردانش، متخصصان (علم كلام) یعنی متخصصان علوم ایمانی به كمال رسید. از میان اینها، ابوبكر جرجانی كه از شاگردان و از تربیت یافتگان امام محمد شیبانی می باشد، مشهور شد. از شاگرد این، ابونصر عیّاض، نیز در علم كلام ابومنصور ماتریدی را به رشد و كمال رسانید. ابومنصور، علوم كلام را كه از امام اعظم آمده بود به كتابها نوشت. با گمراهان برخورد و مجادله نمود و به اعتقاد اهل سنت تقویت داد. به هر طرف انتشار داد. در سال ۳۳۳ ه.ق. [۹۴۴ م.]، در سمرقند وفات یافت. قبرش را یک یهودی از روسها خریده، به عشرتخانه تبدیل ساخت. شركت اخلاص كه از استانبول آمده بود، هنگامیكه این احوال زشت را دید، در سال ۱۴۱۶ ه.ق. [۱۹۹۶م.]، اینجا را از یهودی به مبلغ ۳۰.۰۰۰ دلار خریده به حالت ارجمند و گرانبها درآورد. به این عالم بزرگ و عالم دیگریكه  ابوالحسن اشعری نام دارد، (امامان مذهب در اعتقاد) اهل سنت گویند.