در امر معروف و نهی منكر - ۱

بدانكه امر معروف و نهی منكر از فروض كفایت ست اگر اهل شهری یا موضعی ترک امر معروف و نهی منكر كنند همه عاصی شوند و اگر بعضی باین فرض قیام نمایند از ذمّهٔ دیگران ساقط شود اما امر معروف و نهی از منكر بوجه شرع كنند و احتیاط بجای آرند و تفحص كنند نه تجسّس كه حق تعالـی ازان نهی كرده است قوله تعالـی ولا تجسسوا و بكس گمان بد نبرد چون بنای كار مسلمانان بر صلاح ست كه ازان نیز منع است قوله تعالـی یا ایها الذین امنوا اجتنبو كثیرا من الظن ان بعض الظن اثم و میل و مداهنت نیز نكند و در حق رسانیدن و دفع منكرات میان غنی و فقیر فرق نكند قوله تعالـی ان یكن غنیا او فقیرا فالله اولی بهما و باید كه اول خود را بر شرع راست كند و همه قول و فعل خود را موافق شرع گرداند تا سخن وی موثر افتد و قول وی در دلها جای گیرد نه آنكه شرع را بر خود راست كند بیت

راست كردن شرع را بر خود خطاست# خویش را بر شرع باید كرد راست#

در صحیحین می آید بروایت اسامه بن زید از رسول صلی الله علیه وسلم كه فرمود روز قیامت مردیرا بیارند فرمان شود تا او را بدوزخ اندازند رودها از شكم وی بیرون آید و او بران میگردد چنانكه حمار بر گرد آسیا گردد اهل دوزخ او را گویند ای فلان چه بوده است ترا او نبودی كه امر معروف و نهی منكر میكردی چه چیز ترا بدین حال گرفتار كرد او گوید بلی بودم كه به نیكو میفرمودم دیگرانرا و خود نمیكردم و از بدی نهی میكردم و خود میكردم پس احتیاط باید كرد و از حق گفتن و حق رسانیدن ساكت نباید بود مگر بعذر شرعی كه داند كه از وی قبول نخواهند كرد و خوار داشت حق و بی عرضی بحق گوی لازم خواهد آمد آنگاه اگر نرساند معذور بود