مكتوب شصت و یكم (۶۱) - ۲
بازنگشته درین موطن اگر ایمان است صورت ایمان ست و اگر اعمال صالحه است صورت اعمال است زیرا كه نفس هنوز بر كفر خود است و بمعادات مولای خود بر پا است در حدیث قدسی است (عاد نفسك فانها انتصبت بمعاداتی) لهذا این ایمان را ایمان مجازی گویند این ایمان از زوال و خلل محفوظ نیست المجاز ینفی و نوع ثانی از معرفت چونكه مفنی وجود سالك است و منتج اسلام نفس است لا جرم ایمان این موطن از زوال محفوظ است و از خلل مامون حقیقت ایمان در اینجاست و حقیقت اعمال صالحه درین محل متحقق حقیقت منتفی نمی شود و بقا آنرا لازم گویا در حدیث نفیس (اللّهمّ انّی اسئلك ایمانا لیس بعده كفر) و در كریمهٔ (یَا اَیُّهَا الَّذینَ امَنُوا امِنُوا بِاللهِ وَرَسُولِه...*الایة. النساء:۱۳۶) اشارت باین ایمان ست امام احمد حنبل رحمة الله طالب این معرفت بوده است كه باین علم و اجتهاد در ركاب بشر حافی رحمة الله می رفت از وی پرسیدند گفت او از من خدای را بهتر می شناسد مانا كه امام اعظم كوفی قدسّ سره در دو سال اخیر عمر كه ترك اجتهاد و استنباط نموده عزلت گزیدند چنانچه در خواب فرمودند (لولا السنتان لهلك النعمان) در تحصیل و تتمیم این معرفت بودند و در پی تكمیل این ایمان كه ثمره این معرفت ست و الا در اعمال درجه علیا داشتند كدام عمل است كه بدرجه اجتهاد و استنباط می رسد و كدام طاعت است كه بپایهٔ درس و تعلیم می رود و باید دانست كه قبول اعمال بر وجهٔ كمال باندازه كمال ایمان است و نورانیت اعمال بكمال اخلاص ست هر چند ایمان كامل تر و اخلاص تمام تر اعمال را نور و قبول و كمال دیگر و كمال این ایمان و تمام اخلاص وابسته بمعرفت است