شناختن تنزیه و تقدیس حق تعالی - ۱

چنانكه صفات حق- سبحانه وتعالی- از صفات خویش بدانست، و ذات وی از ذات خویش بدانست، تنزیه و تقدیس حق – سبحانه وتعالی- از تنزیه و تقدیس خویش بداند، معنی تنزیه و تقدیس در حق تعالی آنست كه پاک و مقدس است از هرچه در وهم آید و خیال بندد، و منزه است از آنكه ویرا باجای اضافت كنند- اگرچه هیچ جای از تصرف وی خالی نیست- و آدمی نمودگار این در خویشتن میبیند، كه حقیقت جان وی كه ما آنرا دل گفتیم، منزه است از آنكه در وهم و خیال آید، و گفتیم كه ویرا مقدار و كمیت نیست، و قسمت پذیر نیست و چون چنین باشد، ویرا رنگ نبود؛ و هرچه ویرا رنگ نبود، و مقدار نبود، بهیچ حال در خیال نیاید، در خیال چیزی آید كه چشم آنرا دیده بود، یا جنس آنرا دیده بود: و جز الوان در ولایت چشم و خیال نیست و این كه طبع تقاضا كند كه چیزی چگون است؟ معنی آن بود كه چه شكل دارد، خردست یا بزرگست؟ چیزی كه این صفت را بوی راه نبود، سوال چگونگی را در وی باطل آید خواهی بدانی كه چیزی باشد كه چگونگی بوی راه نبود، در حقیقت خود نگر، كه آن حقیقت تو كه محل معرفتست، قسمت پذیر نیست، و مقدار و كمیت و كیفیت را بوی راه نیست.

اگر كسی پرسد كه: «روح چگونه چیزست؟» جواب آن بود كه: «چگونگی را بوی راه نیست!»

چون خود را بدین صفات بدانستی، بدانكه حق تعالی بدین تقدیس و تنزیه اولیتر است، و مردمان عجب میدارند كه موجودی بود بی چون و بی چگونه، و ایشان خود چنانند، و خود را نمیشناسند؛