تشبیه كواكب و بروج بدستگاه پادشاهی - ۲

 و فلک الكواكب آن رواق است. و دوازده برج، آن دوازده پالگانه است. و نایبان وزیر فریشتگان دیگرند، كه درجهٴ ایشان درجهٴ فروتر فرشتهٴ مقرب ترینست، و بهر یكی عملی دیگر مفوض است. و هفت ستاره هفت سوارست، كه چون نقیبان، همیشه گرد آن پالگانها می برآیند، و از هر پالگانه فرمانی از نوع دیگر بدیشان میرسد. و آنكه ویرا چهار عنصر گویند، چون: آتش و آب و باد و خاک، چون چهار چاكر پیاده اند، كه از وطن خویش سفر نكنند. و چهار طبایع حرارت و برودت و رطوبت و یبوست، چون چهار كمندست در دست ایشان؛ مثلا چون حال بر كسی بگردد، كه روی از دنیا بگرداند، و اندوه و بیم بر وی مستولی شود، و نعمتهای دنیا در دل وی ناخوش گردد، ویرا اندوه عاقبت كار خویش بگیرد، طبیب گوید كه این بیمارست و این علت را مالیخولیا گویند، و علاج وی طبیخ [جوشانده] افتیمونست؛ و طبیعی گوید: اصل این علت از طبیعت خشكی خیزد، كه بر دماغ مستولی شود، و سبب این خشكی هوای زمستانست، و تا بهار نیاید، و رطوبت بر هوا غالب نشود، وی صلاح نپذیرد؛ و منجم گوید: این سودایست كه ویرا پیدا آمده است، و سودا از عطارد خیزد، كه ویرا با مریخ مشاكلتی [موافقت و مطابقت و طرز قرار گرفتن] افتد نامحمود: تا آنگاه كه عطارد بمقارنهٴ سعدین یا بتثلیث [مقارنه قرار گرفتن دو ستاره است در یک نقطه آسمان. مقصود از سعدین زهره و مشتری است – تثلیث دو كوكب در موقعی است كه فاصلهٴ آن دو باندازهٴ سه برج باشد: مثلا یكی در سنبله باشد و دیگری در جدی] ایشان نرسد، این حال بصلاح نیاید.