Untitled Document

محتسب - ۴

و این تصرفی نیست در نفس پرد چون زدن و دشنام دادن، و ممكن بود كه كسی گوید كه چون سخت رنجور خواهد شد پدر، نكند، حسن بصری می گوید- رحمة الله- چون خشمگین خواهد شد خاموش باشد و وعظ دست بدارد. حسن بصری می گوید- رحمة الله- چون خشمگین خواهد شد خاموش باشد و وعظ دست بدارد. و بدانكه حسبت خواجه بر بنده و حسبت بنده بر خواجه و حسبت زن بر شوهر و حسبت رعیت بر سلطان همچنین بود كه حسبت فرزند بر پدر، كه این حقوق همه موكد است عظیم؛ اما حسبت شاگرد بر اوستاد آسان ترست، چه آن حرمت بمجرد دین است، چون بدان علم كه از وی آموخته است كار كند محال نباشد، بلكه عالم كه بعلم خویش كار نكند حرمت خویش فرو نهاده باشد.

درجات طول امل - ۱

بدانكه خلق اندرین متفاوت اند: كس بود كه آن خواهد- كه همیشه در دنیا می بود، چنانكه حق تعالی گفت: «یود احدهم لو یعمر الف سنة [یكی از ایشان دوست دارد كه چه شود تا هزار سال زیست كند]»؛ و كس بود كه خواهد كه پیر شود؛ و كس بود كه یكسال امید بیش ندارد تدبیر دیگر سال نكند، و كس بود كه روزی بیش امید ندارد تدبیر فردا نكند، چنانكه عیسی- علیه السلام- گفت:‌اندوه روزی فردا مبرید، كه اگر اجل مانده باشد، روزی مانده باشد، و اگر زندگانی نمانده باشد رنج روزی دیگران چه كشی؟ و كس باشد كه یک ساعت نیز امید ندارد؛ چنانكه رسول- صلوات الله علیه- تیمم كرد بوقت آب تاختن كه نباید كه باب نرسد، و كس بود كه مرگ در پیش چشم وی باشد و هیچ غایب نبود، چنانكه رسول- صلوات الله علیه- معاذ را پرسید از حقیقت ایمان وی، گفت: هیچ گام بر نگرفتم كه نه پنداشتم كه دیگر برگیرم.