توبه و ندامت بر ذنوب - ۱
بدانكه ترک همه مخالفتها بر بنده مكلف فریضه است یعنی فرض كرده خداوندست بر بندگان كه نافرمانی وی نكنند و در حضرت وی عاصی نشوند پس اگر بنده مؤمن بغلبه نفس و هوا بمعصیت درافتد فرض باشد بر وی كه فی الحال توبه كند و بخداوند بازگردد زیرا كه معنی توبه بازگشتن بود بحضرت الله تعالی از خطا و گناه و نیز حق تعالی در كلام مجید خود همه را بتوبه فرمود قوله تعالی وتوبوا الی الله جمیعا ایها المؤمنون لعلكم تفلحون یعنی بخداوند بازگردید و توبه كنید ای مؤمنان تا شایسته فلاح و نجات شوید و رستگاری یابید در تفسیر وسیط می آرد كه یعنی باز گردید بطاعت وی در آنچه شما را امر كرد و باز ایستید ازانچه شما را نهی كرد تا نجات یابید و توبه از همه گناهان مقبول ست و توبه باید كرد كه بدل و زبان و تن باشد زیرا كه بنده عبارت ازین سه خزینه می باشد و توبه دل پشیمانی است بر گناه گذشته و توبه زبان عذر خواستن و استغفار و آمرزش طلبیدن و توبه تن از گناه باز ایستادن چون چنین توبه كند چون كسی باشد كه آن گناه از وی در وجود نیامده باشد كما قال النبی علیه السلام الندم التوبة والتائب من الذنب كمن لا ذنب له یعنی پشیمانی از گناه توبه است و توبه كننده از گناه همچون كسی كه مر او را گناه نباشد و این حكم گناهی است كه میان بنده و خداوند باشد و حق غیر دران نباشد اما اگر گناهی است كه میان بندگان باشد شرط قبول توبه وی چهار چیزست همین سه شرط كه گذشت و چهارم او مظالم و استرضاء خصم چنانكه در ریاض الصالحین آورده است امام محی الدین نواوی رحمة الله و جای دیگر فرموده الله تعالی یا ایها الذین امنوا توبوا الی الله توبة نصوحا یعنی ای بندگان كه ایمان آورده اید باز گردید بخداوند تعالی بازگشتن راست خالص دو زنده مر دریدگیهای دین را بر وجهی كه پیش بآن گناه بازنگردید و این روایت در مستخلص ست