در بیان فریضهای نماز - ۱

امّا بدانكه نماز افعال معلومه و اركان مخصوصه را گویند تكبیر و قیام و قراءت و ركوع و سجود و قعده و گزاردن نماز تا وقت نماز در نیاید واجب نشود و گزاردن نماز فریضه است بر مسلمان عاقل بالغ امّا شرطهای نماز اوّل طهارتست و جامه پاک و جای پاک و نیت كردن و عورت پوشیدن و روی بسوی قبله آوردن امّا ركنهای نماز تكبیر است و قیام و قراءت و ركوع و سجود و قعده آخرین مقدار تشهد امّا فریضهای نماز دوازده است شش بیرون نماز و آنرا شرطهای نماز گویند چنانكه گفته شد امّا بفعلی از نماز بیرون آمدن نزدیک ابوحنیفه رحمة الله علیه فریضه است و شیخ ابو حفص كبیر [احمد ابو حفص كبیر تلمیذ امام محمد شیبانی توفی سنة ۲۱۷ ه. [۸۳۲ م.] به بخارا] رحمة الله علیه گفته كه هر كه این دوازده مسئله را نداند یعنی دوازده فریضه كه ازان شرایط نماز است كه آن طهارت است و جای پاک و جامه پاک و وقت و روی بسوی قبله آوردن و بنیت نماز گزاردن و شش دیگر كه ركنهای نماز است آن تكبیر اوّل گفتن است و قیام و قراءت و ركوع و سجود و قعده آخرین یعنی نشستن در آخر نماز آن مقدار كه التّحیات را بخواند اگر این فریضه نداند هر چند كه بجای آورد نماز او روا نباشد و اگر كسی بر جای پاک درآید امّا گرد بر گرد او نجاست باشد نماز او روا باشد امّا مكروه باشد و اگر در زیر هر دو قدم او زیادت از مقدار یكدرم [یک درم درینجا مقدار یک مثقال یعنی چهار غرام و هشتاد سانتی غرام است] نجاست باشد بعضی علما گفته اند كه نماز او روا باشد و این وقتی باشد كه یک قدم بر زمین نهد و یک قدم بالا دارد امّا اگر در زیر هر دو قدم او زیادت از یک درم نجاست باشد و هر دو قدم بران نجاست باشد آن مقدار كه یک ركن نماز بگزارد اوّل ركن تا آخر ركن و هر دو پای بران نجاست باشد نماز او تباه شود و اگر كمتر از مقدار درمی در زیر قدم وی باشد و كمتر از مقدار درمی بجای سجده گاه او باشد